De 6 denkhoeden van De Bono

De hoedenmethode van De Bono helpt om onderwerpen van verschillende kanten te benaderen. Iedere kleur heeft zijn betekenis. Vanuit de kleur hoed die de deelnemer op heeft, geeft hij zijn visie of ideeën. Als iedere deelnemer van de vergadering op de hoogte is van de symboliek van de hoeden, dan kan de voorzitter de hoeden ook gebruiken in het sturen van vergaderproces. Van nature neigen we als vanzelf naar een bepaalde kleur hoed. De bewustwording van die hoed kan bevorderd worden door de input van de voorzitter. Bij deze een kort overzicht van de hoeden en hun betekenis:

1.    De witte hoed

Deze hoed draag je als je je wil focussen op data en informatie, feiten en cijfers.

2.    De zwarte hoed

Deze hoed draag je als je alle problemen en negatieve punten van een situatie of idee wil benoemen. De kunst is om deze hoed goed gebalanceerd te gebruiken. In een brainstormfase komt de zwarte hoed altijd als laatste. Wanneer je de zwarte hoed te vroeg in zet, slaat het creatieve proces dood.

3.    De gele hoed

De gele hoed staat voor nieuwe mogelijkheden. Deze hoed symboliseert het optimisme en het positief denken. Je ziet alle voordelen en waarde van de situatie of idee.

4.    De groene hoed

De groene hoed staat voor creativiteit. Als je deze hoed draagt, dan mag je alle alternatieven en/of nieuwe ideeën op tafel leggen. Er is geen ruimte voor kritiek of feedback. Iedereen kan zijn of haar idee inbrengen.

5.    De rode hoed

De emotionele hoed. Nu is er tijd en ruimte voor alle emoties die een bepaald idee, verandering of vernieuwing met zich meebrengt. Je kan je emoties ventileren.

6.    De blauwe hoed

De blauwe hoed staat voor structuur en procesbewaking. De voorzitter van de vergadering draagt deze hoed. Hij kan als geen ander schakelen tussen de hoeden en hij helpt de deelnemers van de vergadering schakelen.  Deelnemers kunnen ook deze hoed dragen. De voorzitter houdt in de gaten of deze deelnemers niet teveel in zijn vaarwater zitten.

Praktische voorbeelden

In vergaderprocessen heb ik de hoeden van De Bono op verschillende manieren toegepast. Allereerst heb ik een moment genomen om toe te lichten waar je de gekleurde hoeden voor kan gebruiken en heb ik gevraagd of iedereen het een goed idee vind dat ik deze methode in de vergadering zou inzetten. Het is belangrijk dat de deelnemers van de vergadering deze methode accepteren, anders mist deze methode zijn uitwerking.

Enkele situaties waarin ik de hoeden van De Bono heb ingezet:

Ik was voorzitter van een vergadering van een team werkzaam in de verstandelijk gehandicaptenzorg. De deelnemers van de vergadering waren stuk voor stuk heel betrokken en bevlogen. Aan de ene kant is dat positief, aan de andere kant resulteerde dat menig keer in het berijden van stokpaardjes. Die stokpaardjes zijn meestal klaagzangen. Ik maakte de deelnemers van de vergadering erop attent dat ze nu de zwarte hoed droegen. Het voordeel is dat je zonder een omhaal van woorden in 1x duidelijk maakt wat er is.

Als zorgkundige maak je ook veel mee. Soms krijg je een hele lading over je heen. Je kan je de situaties wel voorstellen. Het werk van de cliënten belt op en trekt meteen van leer, zonder jouw kant van het verhaal te horen. Als er in korte tijd veel van zulke situaties zijn geweest, dan kan het nodig zijn voordat de vergadering begint dat er ruimte is voor een stukje spuien. In de praktijk gaf ik dan ruimte voor de rode hoed.

Sommige deelnemers van de vergadering hadden het meest van de tijd de zwarte hoed op. Ik daagde ze dan uit om de gele of de groene hoed op te zetten, naar gelang het onderwerp.

Het heeft een tijdje geduurd voordat de vergaderingen echt soepel liepen. Op een gegeven moment heb ik de deelnemers van de vergadering medeverantwoordelijk gemaakt voor het vergaderproces. Het is dus niet alleen aan de voorzitter om politieagent te spelen, ook als deelnemer heb je verantwoordelijkheid.

Met andere woorden, je draagt in de vergadering allemaal de blauwe hoed, maar je accepteert dat de voorzitter de eindverantwoordelijke is. Vaak is het zo dat deelnemers in de vergadering heel makkelijk alle verantwoordelijkheid bij de voorzitter leggen, dat heb ik door het inzetten van de blauwe hoed willen oplossen en voor de toekomst willen voorkomen.